Woleli rondo AK-owców niż Kaczyńskiego

Komisja Planowania Przestrzennego i Budownictwa rozpatruje propozycje zmian nazw ulic kojarzących się z ustrojem komunistycznym. Samorządy są do tej zmiany zobowiązane przez Ustawę z 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez m.in. nazwy ulic.

Lubartowscy samorządowcy już wielokrotnie przymierzali się do zmian nazw ulic kojarzących się z komunizmem. I to bez odgórnego nakazu. W Lubartowie jest ich sporo. Ale za każdym razem kończyło się to fiaskiem. W poprzedniej kadencji istniała nawet komisja do spraw nazewnictwa ulic i placów. Obecnie, zanim propozycje zmian trafią pod obrady całej Rady Miasta, zajmuje się nimi Komisja Planowania Przestrzennego i Budownictwa Rady Miasta.

W tym roku radni rozpatrujący propozycje zmian zbierali się dwukrotnie - 27 kwietnia i 9 maja. Przegłosowano wtedy propozycje zmian nazw ulic Armii Ludowej, Pawła Findera, Małgorzaty Fornalskiej, Hanki Sawickiej, Janka Krasickego. Działaczy komunistycznych mają zastąpić ludzie związani z Obwodem Lubartów AK.

Są w Lubartowie nazwy ulic, co do których komisja miała wątpliwości i zwracała się do IPN z prośbą o opinię, czy podlegają one przepisom ustawy. Zaopatrzona w te opinie komisja zebrała się 11 lipca.

Mucharski zamiast Sławińskiego

Według IPN nie trzeba zmieniać nazwy ulicy Ludwika Waryńskiego - działacza socjalistycznego z XIX w. Wnioski o zmianę tej nazwy wpłynęły od Marka Kruka (na ul. Kapucyńską) i Lubartowskiego Towarzystwa Regionalnego (na ul. biskupa Władysława Bandurskiego). Nie podlega ustawie ul. Władysława Broniewskiego, poety (Marek Kruk wnioskował o zmianę na ul. Władysława Sikorskiego). Nie trzeba też zmieniać nazw ulic Jurija Gagarina, radzieckiego kosmonauty ani 1 Maja. Według IPN te nazwy ulic nie propagują komunizmu.

Według IPN konieczna jest natomiast zmiana nazw ul. Jana Sławińskiego i Czwartaków. Sławiński był działaczem partii komunistycznej we Francji. Brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii. W czasie II wojny światowej walczył w Gwardii Ludowej i Armii Ludowej. Zginął w marcu 1944 r. w Kaznowie pod Ostrowem Lubelskim zabity przez Niemców.

Wiesław Stępiński proponował, żeby nadać tej ulicy nazwę 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Grażyna Meksuła w imieniu klubu radnych Wspólny Lubartów - imię Bolesława Mucharskiego. Był to dowódca oddziału partyzanckiego AK z Obwodu Lubartów, uwięziony przez komunistów i zamordowany na Zamku w Lublinie 12 kwietnia 1945 r. Grażyna Meksuła też złożyła wniosek o upamiętnienie 27 WDPAK - ale nazwą ronda u zbiegu ulic Słowackiego, Wierzbowej i Batalionów Chłopskich.

- Bardziej zasadne byłoby nazwanie ronda, bo to jest miejsce, przez które Dywizja przechodziła. Bolesław Mucharski razem z 27 Dywizją toczył boje. Ładnie by było, gdybyśmy wjeżdżali do Lubartowa przy rondzie 27 WDPAK, a na lewo od niego byłaby ul. Bolesława Mucharskiego - mówił radny Jacek Tomasiak. Wszyscy obecni na posiedzeniu członkowie komisji (Jacek Tomasiak, Wojciech Osiecki, Grażyna Meksuła, Jan Ściseł i Marzanna Majewska) poparli propozycję ul. Bolesława Mucharskiego.

Czwartacy dobrzy i źli?

Druga ulica, której nazwa według IPN wymaga zmiany, to ul. Czwartaków. Propozycja IPN to zmiana na ul. Czwartaków.

- Mamy zmienić Czwartaków złych na Czwartaków dobrych - powiedział Jacek Tomasiak przed rozpoczęciem obrad komisji. Nazwa ulicy, nadana w czasach PRL, upamiętnia Batalion Szturmowy Armii Ludowej im. Czwartaków. Batalion brał udział w powstaniu warszawskim, m.in. na Starym Mieście. Dowódcy AK doceniali dokonania niektórych żołnierzy batalionu Czwartaków. Gen. Tadeusz Bór - Komorowski odznaczył por. Edwina Rozłubirskiego Krzyżem Virtuti Militari, czterech innych Czwartaków - Krzyżem Walecznych.

Przychylnie do Czwartaków odnosił się też jeden z twórców ustawy dekomunizacyjnej, senator PiS, prof. Jan Żaryn.

- Oni podporządkowują się Polskiemu Państwu Podziemnemu, czyli podporządkowują się polskiej racji stanu. Na 63 dni stają do walki o niepodległą Polskę, ale są AL-owcami - mówił w dyskusji nad ustawą w Senacie w kwietniu 2016 r. W piśmie od IPN do władz Lubartowa jest zawarte krótkie wyjaśnienie, kim byli Czwartacy, brak jednak uzasadnienia, dlaczego nazwa powinna być zmieniona.

IPN zwraca uwagę, że "Czwartacy" to nazwa różnych pułków Wojska Polskiego noszących numer 4. To np. 4 pułk piechoty z powstania listopadowego wsławiony bitwą pod Grochowem lub 4 pułk piechoty Legionów.

- 4 pułk piechoty Legionów walczył w powiecie lubartowskim pod Samoklęskami i Kamionką - mówił Jan Ściseł. Zaproponował, żeby tych właśnie Czwartaków upamiętnić nazwą ulicy. Propozycję przyjęto jednogłośnie. Radni muszą więc podjąć uchwałę o zmianie nazwy ulicy z podaniem, którzy Czwartacy będą teraz patronami.

Rondo 27 Dywizji, nie Prezydenta Kaczyńskiego

Komisja zajęła się też proponowanymi nazwami rond. O upamiętnienie 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK nazwą ronda Wierzbowa, Słowackiego, Batalionów, wystąpił w 2014 r. Światowy Związek Żołnierzy AK, podobny wniosek wpłynął też od Grażyny Meksuły.

- Orędownikiem nazwy 27 Dywizji był zmarły Janusz Cyfrowicz. Na jednym z rajdów zbieraliśmy podpisy pod pismem w sprawie upamiętnienia Dywizji - mówił Jan Ściseł.

To samo rondo grupa radnych - Piotr Kusyk, Grzegorz Siwek i Piotr Skubiszewski - chciała nazwać imieniem Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Gdy przyszło do głosowania, okazało się, że wszyscy uczestniczący w posiedzeniu członkowie komisji zagłosowali za 27 WDPAK. Drugą z propozycji już nie głosowano.

Rozpatrywano też propozycje nazw dla ronda u zbiegu ul. Kolejowej i Lubelskiej. Grażyna Meksuła złożyła wniosek o nadanie nazwy Żołnierzy Wyklętych, a NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych - o nadanie rondu imienia Solidarności Rolników Indywidualnych.

- Nie umniejszając zasług NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych, w pierwszej kolejności powinniśmy uczcić żołnierzy, którzy przelewali krew, żeby Polska była niepodległa - mówił Jacek Tomasiak. Propozycja ronda Żołnierzy Wyklętych przeszła jednogłośnie.

Propozycje nazw ulic komisja przedłoży Radzie Miasta. Na sesji radni zadecydują ostatecznie, jakie nazwy będą nosiły lubartowskie ulice. Nie stanie się to jednak na najbliższej sesji 25 lipca, bo wielu radnych na niej nie będzie. Nazewnictwem ulic rada zajmie się 31 sierpnia. Samorządy mają czas na zmianę nazw do 2 września. Gdyby tego nie zrobili, nazwy ulicom nada wojewoda.